Ortodonti

Ortodonti

Ortodonti Uzmanı (Ortodontist) Kimdir?

Ortodonti uzmanı diş dizilimleri ve çene ilişkilerindeki bozuklukların teşhis ve tedavisi ile ilgilenen uzman diş hekimidir. Ortodonti uzmanı olabilmek için, 5 senelik diş hekimliği eğitimi sonrasında 4 sene uzmanlık eğitimi almak gerekmektedir.

Maloklüzyon nedir?

Maloklüzyon dişlerdeki “kötü kapanış” olarak tanımlanmaktadır. Bazen çocukluk çağında çeneler düzgün gelişemezler ve dişler düzgün olarak sıralanamazlar. Bu da alt ve üst çenedeki dişlerin eğri, çapraşık yerleşmesine veya çene yapılarında bozukluğa neden olur. Maloklüzyon bir hastalık değildir, sadece çenelerin veya dişlerin normal pozisyonlarında olmamasıdır. İleri derecedeki maloklüzyonlar yeme, konuşma gibi fonksiyonları etkileyebilir ve dişlerin temizlenmesini zorlaştırabilir. Bireyler değişik maloklüzyonlara sahip olabilir. Bazıları şunlardır:

• Üst çenede gelişim fazlalığı
• Üst çenede gelişim geriliği
• Alt çenede gelişim fazlalığı
• Alt çenede gelişim geriliği
• İleride konumlanmış ön dişler
• Çapraşıklık
• Gömülü diş
• Diş eksikliği
• Derin kapanış
• Açık kapanış
• Çapraz kapanış
• Diastema

Maloklüzyon neden olur?

Süt dişlerinin erken kaybı: Küçük yaşta süt dişlerinin çürük sebebiyle kaybedilmesi ve yer tutucu ile süt dişlerinin yerinin korunmaması, gelişmekte olan daimi dişlerin yerinin kapanmasına neden olur. Genetik faktörler: Çene bozuklukları, kalıtımsal diş eksiklikleri, gömülü diş, dar üst çene, çapraşıklık problemleri de kalıtımsal olarak çocuğa geçebilmektedir. Kulak-burun-boğaz problemleri: Bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı; sürekli ağızdan nefes alıp verme, çene kemiklerinin kötü şekillenmesine, derin ve dar damağa sebep olabilir ve dişlerin düzgün yerleşimi için gerekli olan yer problemlerine yol açabilir. Kötü alışkanlıklar: Dil itme, parmak emme, uzun süre emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma, tırnak yeme gibi kötü alışkanlıklar da diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir. Doğumsal anomaliler: Baş yüz bölgesini içeren bazı doğumsal anomaliler (Dudak damak yarığı, hemifasiyal mikrozomi, Apert sendromu, Cruzon sendromu gibi) çenelerin gelişiminde, dişlerin diziliminde problemlere, kimi zaman da yüzde asimetrik görüntüye sebep olabilmektedir. Daimi diş kayıpları: Erişkin yaşta çürük sebebiyle çekilen daimi diş boşlukları protetik olarak tedavi edilmediği taktirde, komşu dişlerde devrilme, çekim boşluğundaki yerin daralması, çiğneme alışkanlıklarında değişikliğe ve implant ya da köprü yapımında zorluklara neden olabilmektedir.

Diş ve çene bozuklukları ortodontik tedavi yapılmazsa ne gibi sorunlara neden olur?

Çapraşıklık varlığında dişlerin temizlenmesi zordur. Çene bozukluğuna veya diş dizilim problemlerine bağlı kötü kapanış (malokluzyon), diş yüzeylerinde aşınmalara, çiğneme, fonksiyonunda zorluklara ve dişleri destekleyen kemik ve diş eti yapılarında aşırı yük birikimine sebep olabilir. Tedavi edilmediğinde, bir çok problem zamanla daha ciddi hale dönüşerek, daha komplike tedavi gereksinimi doğurabilir.

Çocuklar için ilk ortodontik muayene ne zaman yapılmalıdır?

Çocuklar için, 7 yaşını geçmeden ortodontik kontrolden geçmeleri tavsiye edilmektedir. Bu yaşlarda ortodonti uzmanı, henüz çocuğun ağzında süt dişleri varken çene ve diş gelişimindeki problemleri yakalayabilir. Erken teşhis önemlidir çünkü bazı ortodontik problemler erkenden teşhis edildiğinde tedavisi d çok daha kolay olmaktadır. Çene ilişkilerindeki bozukluklardan bazıları çocuğun büyüme dönemi bitmeden çözülebilir. Pek çok hastanın ortodontik tedavisi, çocukların hızlı büyüdüğü 9-14 yaşları arasında başlar.

Kimler ortodontik tedavi görebilir?

Her yaşta ortodontik tedavi yapılabilir. Geçmişte ortodontik tedavinin sadece çocuklara uygulandığına dair yanlış bir kanı mevcuttu. Günümüzde ortodontik tedavi görmek isteyen erişkin hastalar oldukça yüksek sayıdadır. Yaş, ortodontik tedavi için olumsuz bir kriter değildir. Sağlıklı dişler her yaşta hareket ettirilebilir.

Ortodontik muayene ve planlama için neler gereklidir?

Ortodontik tedavi öncesi teşhis ve tedavi planlaması için öncelikle klinik muayene yapılmalıdır. Gülümseme, profil görüntüsü, çenelerdeki ve dişlerdeki bozukluk derecesi muayene ile tespit edilir. Tedavi planını ve seyrini belirlemek için ortodontik röntgen çekilmesi gereklidir. Çekilen röntgen(ler) değerlendirilerek klinik bulgular ve röntgen bulguları birleştirilir ve net bir tedavi planı ortaya çıkartılır.  

Ortodontik tedaviye başlamadan önce ağız içinde ne gibi hazırlıklar gereklidir?

Ortodontik tedaviye başlamadan önce mutlaka diş taşı temizliği, çürüklerin tedavisinin yapılmış olması gereklidir Kişinin düzenli diş fırçalama alışkanlığını ortodontik tedaviye başlamadan önce kazanmış olması gereklidir.

Ortodontide kullanılan apareyler nelerdir?

1. Sabit ortodontik apareyler (Braketler)

Ortodontik tedavide en sık kullanılan yöntem, dişlerin üzerine braket yerleştirmektir. Braketler dişler üzerine özel bir malzeme ile yapıştırılır ve tellerle dişlere kuvvet uygulanarak dişlerin hareket etmesi sağlanır. Günümüzde metal ya da şeffaf materyallerden yapılan çeşitli braket çeşitleri bulunmaktadır. Braketler dişlerin ön yüzeylerine yerleştirilir. Dişlerin arka yüzeylerine yerleştirilen braket tipleri de mevcuttur.

2. Hareketli apareyler

Hareketli apareyler, basit problemlerin çözümünde kullanılan, hasta tarafından kolaylıkla takılıp çıkarılabilen apareylerdir. Hafif çapraşıklıklarda, hafif yer darlıklarında tercih edilir.

3. Ağız dışı apareyler

Hem çene bozukluklarını, hem de diş bozukluklarını düzelten, ağız dışından destek alan ortodontik apareylerdir.

4. Fonksiyonel apareyler

Fonksiyonel apareyler kişinin çene kaslarının oluşturduğu kuvvetlerden yararlanarak, bu kuvvetleri dişlere ve çenelere ileterek düzgün bir kapanış sağlanmasına yardımcı olur. Takılıp çıkarılabilir tipleri olduğu gibi sabit tipleri de mevcuttur.

5. Şeffaf plaklar

Hafif ortodontik bozukluklarda ya da aktif ortodontik tedavi sonrası elde edilen durumun korunması amacıyla kullanılabilir. Hasta tarafından takılıp çıkarılabilen şeffaf plaklardır. Bu plaklar doktorunuz tarafından kişiye uygun şekilde planlanarak üretilirler. Ağızda braket ya da tel bulunmaz. Ancak bu sistem her ortodontik bozukluk için uygun değildir.

Sabit ortodontik tedavi boyunca hangi yiyecekler yenebilir?

Tedavinin başladığı ilk bir kaç gün yemek yemek eskisinden daha güç olabilir. Çiğneme sırasında ağrı oluşabilir. Bu dönemde, dişlerde hassasiyet varken yumuşak gıdalar önerilir. Dondurma, yoğurt, puding, çorba, haşlanmış patates, muz, yumuşak yiyecekler, süt gibi gıdalar rahat çiğneme için tavsiye edilir. Braketler ağızda olduğu sürece ortodontik tedavi gören hastalar yediklerine ve içtiklerine dikkat etmek zorundadır. Aksi halde braket(ler) dişin üzerinden kopabilir, bu da tedavi süresinin uzamasına sebep olur.

Ortodonti Tedavi süresince tüketilmemesi gereken yiyecekler:

• Çıtır-gevrek yiyecekler: Patlamış mısır, cips vs.
• Yapışkan yiyecekler: Karamel, sakız, lokum, jelibon vs.
• Sert yiyecekler: Fındık, badem, şeker vs.
• Isırılarak yenen yiyecekler: Elma, erik, havuç, sandviç, haşlanmış mısır vs.
• Asitli içecekler: Asitli gazozlar, gazlı meyve suları vs.

Ortodontik tedavi sırasında iyi bir ağız bakımı nasıl sağlanır?

Ortodontik tedavi sırasında dişler özel bakıma ihtiyaç duyarlar. Yiyecek artıkları braketler, teller, bantlar ve diğer apareyler üzerinde birikir ve bu yüzden braketli dişlerin temizliği normal diş temizliğinden daha zordur. Bu dönemde diş çürüklerinin ve diş eti hastalıklarını engellemenin yegane yolu, her ana öğün ve atıştırma sonrası diş fırçalamaktır.

Ortodontik tedavi sırasında iyi bir ağız bakımı için yapılabilecek işlemler sırasıyla şunlardır:

• Her öğün ve atıştırma sonrası dişler fırçalanmalı
• Sıkışmış besin artıkları çıkarmak için ara yüz fırçası kullanılmalı
• Ağız içindeki bakterileri azaltmak için fırçalama sonrası gargara kullanılmalı
• Floridli diş macunu ve yumuşak kıllı diş fırçası tercih edilmeli
• Tedavi boyunca genel diş hekimiyle düzenli kontrollere devam edilmeli

Ortodontik tedavi süresince dişler iyi fırçalanmazsa ne gibi sorunlarla karşılaşılır?

Diş ve dişeti sağlığının korunması ortodontik tedavi boyunca daha çok özen gerektirir çünkü ortodontik tedavi ağız içi ortamında çevresel değişiklik yaratır. Apareylerin, braketlerin uzantılarına yiyeceklerin takılması kolaylaşır. Yiyecek birikimi, plak dediğimiz diş kirinin birikimini hızlandırır. Plak varlığında dişin üzerindeki asit üreten bakteri sayısında artış olur. Plak temizlenmezse diş yüzeyinde lekelenme, dişin mine tabakasında bozulma ve çürük meydana gelir.

Ortodontik tedavi süresince hastaya düşen görevler nelerdir?

Diş ve diş eti sağlığının korunmasından birinci derecede hasta sorumludur. Bu nedenle hastanın ağız bakımını en mükemmel şekilde yapması gerekir.Ortodontik apareyler dişlerin üzerinde belli bir dayanıklılıkla dururlar, aşırı ve ani yük, apareylerin kopmasına veya kırılmasına yol açabilmektedir, bu nedenle yeme ve içme kurallarına hastanın uyması gerekmektedir. Tedavinin hızlı bir şekilde ilerlemesini sağlamak ve hedeflenen sonuca ulaşabilmek için tedavi boyunca hekimin önerileri tatbik edilmelidir. Randevular aksatılmamalıdır. Tedavi bitiminde uygulanan pekiştirme apareyleri hekimin önerdiği süre boyunca kullanılmalıdır.

Ortodonti tedavi randevularına hangi sıklıkta gelinmelidir?

Ortodontik tedavide randevular hastanın durumuna göre düzenlenmektedir. Sabit ortodontik tedavi gören hastalarda randevular 4-6 hafta arasında değişmektedir. Daha sık kontrol gerektiren özel durumlarda ise randevular buna uygun olarak verilir.

Ortodonti tedavi ne kadar sürer?

Ortodontik tedavi, hedeflenen sonuca ulaşılana kadar devam eder. Bireysel farklılıklar tedavi sürecini etkiler. Bunun yanı sıra, problemin şiddeti, diş ve çene yapılarındaki farklılılar, diş ve dişetlerinin sağlığı, bireyin tedaviye gösterdiği ilgi ve ağız bakımı da tedavi süresinde farklılıklar yaratır. 6 ay ile 3 yıl arasında farklı sürelerde ortodontik tedavi gerekebilir. Çoğu kişide tedavi, 1,5- 2 yıl sürmektedir.  

Ortodontik tedavide riskler nelerdir?

Braketlerin yerleştirilmesi sırasında ağrı veya acı oluşmaz. Tedavinin ilk 3-4 gününde ısırma sırasında hassasiyet meydana gelebilir. Apareylere alışana kadar birkaç hafta dudak, yanak ve dilde yaralanma olabilir. Bazı apareyler ilk bir iki gün konuşma güçlüğü meydana getirebilir. Ortodontik apareylerin etrafındaki besin artıkları dişler üzerinde plak oluşumuna yol açabilir, bu da diş minesinde hasara, lekelenmelere, diş çürüklerine ve dişler üzerinde geri dönüşümü olmayan hasarlara sebep olabilir. Tedaviye rağmen dişlerin eski pozisyonlarına dönmesi de bir risktir. Bu riski en aza indirmek için kişinin pekiştirme tedavi fazını aksatmaması gereklidir.

Diş çekimli tedavi nedir?

Bazı ortodontik bozuklukların düzeltiminde diş çekerek tedavi yapmak gerekebilir. Ortodontik tedavi için diş çekimi kararı, ortodonti eğitimi almış uzman tarafından verilmelidir.

Pekiştirme tedavisi nedir?

Aktif ortodontik tedavinin bitiminden sonra dişlerin eski haline dönmesini engellemek için uygulanan pasif tedavi fazıdır. Tedavi ile elde edilen sonucun korunabilmesi için `pekiştirme apareyleri` kullanılır. Bu aşamada takıp çıkartılabilen ya da sabit pekiştirme apareyleri uygulanır. Dişler de tıpkı insan vücudunun yaşlanması gibi yıllar içinde doğal bir değişiklik gösterir. Pekiştirme tedavisi değişim sürecini minimumda tutmak için gereklidir. Bu döneme gösterdiğiniz önem tedavinizin kalıcı olmasını sağlar. Pekiştirme apareylerini kullanmak kişinin kendi sorumluluğundadır, takıp çıkartılan apareyler kaybedilmemeli, sabit apareyler uygulanmışsa diş ve diş eti sağlığını korumak için özenli bakım yapılması gereklidir.

Ortognatik cerrahi nedir?

Ortognatik cerrahi; alt ve üst çene ilişkisindeki bozukluk sonucu çiğneme fonksiyonlarında ve yüz estetiğinde meydana gelen şekil bozukluklarını düzeltmeye yardımcı olan cerrahi bir yöntemdir.. Bu tedavide Ortodontist ve Cerrah birlikte çalışırlar. Dişler ortodontik olarak düzeltilir ve sonrasında çeneler ameliyatla yeniden konumlandırılır. Böylece hem yüz estetiğinde hem de çiğneme fonksiyonlarında iyileşme sağlanır.

Ortognatik cerrahi gerektiren ortodontik bozukluklar:

• Alt çenenin normalden daha önde olduğu durumlarda
• Alt çenenin normalden daha geri olduğu durumlarda
• Üst çenenin normalden daha önde olduğu durumlarda
• Üst çenenin normalden daha önde olduğu durumlarda
• Çene uçunun yüze göre daha ileride ya da geride olduğu durumlarda
• Şiddetli ön açık kapanış bozukluğunda
• Aşırı uzun ya da kısa yüz durumunda
• Yüzün ve çenelerin asimetrik gelişmesi durumunda

Ortognatik tedavi, ortodontik tedavi ve cerrahi işlem olmak üzere iki aşamadan oluşur. Ameliyat öncesi hazırlık ortodontik tedavi le yapılır. Ameliyat öncesi gerekli değerlendirmeler yapılarak operasyonun tek çeneye ya da çift çeneye uygulanıp uygulanmayacağı belirlenir. Ortognatik cerrahi ile çeneler uygun pozisyona getirilir. Belirlenmiş tedavi planına göre tek çene veya çift çene operasyonları uygulanır. Ameliyat sonrası 2-4 haftalık iyileşme dönemi tamamlandıktan sonra, ortodontik tedavi bir süre daha devam eder. Bu aşamada final detay düzeltimler gerçekleştirilir. Tedavi süresi, bozukluğun şiddetine, ameliyat sonrası iyileşme süresine göre farklılıklar gözterir.

Dudak damak yarığı (DDY) nedir, nasıl tedavi edilir?

Dudak damak yarığı, çeşitli nedenlerden dolayı bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkar. Toplumda her 1000 doğumdan birinde görülür. Bebekte dudak yarığı, damak yarığı ya da her ikisi birden olabilir. Bu yarıklar tek taraflı olabileceği gibi, çift taraflı da olabilir. Dudak damak yarıklı (DDY) bebeklerin tedavisine doğumdan hemen sonra başlanmaktadır. Bebeklikte uygulanan apareyler, hem beslenmeyi kolaylaştırmayı hem de yarık damak parçalarını şekillendirmeyi hedeflemektedir. Yarık parçalarda belirgin bir düzeltim elde edilince burun şekillendirme işlemi başlamakta, bunun için de mevcut aparey üzerine burun parçası eklenmektedir. Hastalar haftada bir tedaviye gelmekte, tek taraflı DDY hastalarının tedavisi 3–4 ay, çift taraflı DDY hastasının tedavisi 4–5 ay sürmektedir. Ortodontik tedavi ile yarık parçalar birbirlerine yaklaştırıldıktan sonra burun ve dudak ameliyatları yapılmaktadır. 7–8 yaşından itibaren ihtiyaca yönelik basit ortodontik tedavilere başlanmaktadır. Üst çenenin büyümesinin yetersiz olduğu durumlarda, tedaviye erken yaşta başlanmakta ve üst çenenin gelişimi stimüle edilmektedir.10–11 yaşlarında yarık hattına komşu dişlerin sürebilmesi için diş arkına yönelik ilave operasyonlara ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu durum ortodontik tedavi sırasında tespit edilmekte ve hasta diş arkına ilave edilecek kemik dokusu için operasyonları gerçekleştiren cerraha yönlendirilmektedir. Bu döneme kadar gerekli ortodontik hazırlık sabit apareyler uygulanarak yapılmaktadır. Yetişkin yaşlarda çene bozukluklarını düzeltmek için, ortodontik tedaviyle birlikte üst çenenin operasyonla ileri alınması gerekebilmektedir. Ortognatik cerrahi ya da distraksiyon yöntemleri ile üst çenenin ileri alınması ve okluzyonun kurulması tedavi hedefleri arasında yer almaktadır. Dudak damak yarıklı bireylerde ortodontik tedavi uzun sürer. Tüm ortodontik tedaviler tamamlanmış olsa da, diş eksiklikleri, diş form bozuklukları gibi durumlarda final estetik ve fonksiyonel tedavi protezlerle sağlanır.

Uyku apnesi nedir?

Uyku apnesi uykuda sık sık tekrarlayan ani solunum duraklamalarıdır. Uykudaki solunum duraklamaları sonucunda kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar. Uyku apnesi tedavisinde ortodonti uzmanının rolü nedir? Hafif ve orta seviyede uyku apnesi olanlara, daha geniş bir solunum yolu yaratmak amacıyla ağıza takılarak alt çeneyi öne çeken apareyler uygulanabilmektedir. Aparey kullanımına karar vermeden önce hastanın tıbbi muayenesini yaptırmış olması gerekmektedir. Uyku apnesi teşhisi konmuş hastalarda, hekim ve ortodonti uzmanı, kişinin aparey tedavisinden fayda görüp görmeyeceğini belirleyebilir. Ortodonti Tedavisi için hemen bize ulaşabilirsiniz>>

bit.ly/bogazicidental