Çene Eklemi Rahatsızlıkları Tedavisi

Çene eklemi ve çene kaslarına ilişkin hastalıklar ve tedavisi diş hekimliğinin dallarından biridir. Çene eklemi alt ve üst çenenin birleştiği yerdedir ve çene kemiği ve kastan oluşan kompleks bir yapıdır. Çene kaslarının kasılıp gevşemesi ve senkronize şekilde çene ekleminin hareketli bölümlerinin hareketi sayesinde ağız açılıp kapanır, kişi konuşabilir, bir şeyler çiğneyebilir, esneyebilir. Çene kaslarıyla eklemler birlikte çalıştığı için birbirini etkiler.

Örneğin strese bağlı diş gıcırdatma ve kötü duruş kasları zayıf düşürür, bu da alt ve üst çenenin birbirine yaklaşmasına neden olur. Çeneler birbirine yaklaşınca çene ekleminde basınç meydana gelir ve bu basınç alt dişleri yıpratır.

Çene eklemi rahatsızlıkları, baş ve boyun kaslarının bir kısmı, ligamentler (kemikleri bir arada tutan sert bağ dokusu), dişler, yanak, dudak ve tükürük bezlerinden oluşan sistemi etkiler. Çene eklemi ile ilgili şikayetler sadece eklem bölgesinde değil çenelerde, göz, kulak, burun, boğaz bölgelerinde de olabilir.

Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Nedenleri

• Diş sıkma veya gıcırdatma, dudak ısırma, tırnak yeme, sakız çiğneme alışkanlıkları
• Yaralanma ve kazalar,
• Duruş bozukluğu
• Çene kaslarının aşırı yorgunluğu,
• Uzun süren diş tedavileri,
• Genel anestezi verilirken çenenin aşırı derecede açılması sonucu,
• Tek taraflı çiğneme alışkanlığı,
• Bazı sistemik hastalıklar,
• Psikolojik rahatsızlıklar,
• Dişler arasında uyumsuzluk ve çapraşıklıklar.

Çene Eklemi Rahatsızlıklarının Belirtileri

• Diş sıkma ve diş gıcırdatma ve buna bağlı olarak çene bölgesinde veya yanaklarda hissedilen ağrılar,
• Çene ekleminden kulak, boyun, dişler, hatta burun ve göze doğru yayılan basınç ve ağrılar,
• Kulak çınlaması, baş dönmesi ve halsizlik gibi şikayetler,
• Çene hareketlerinde yetersizlik (çeneyi tam olarak açamama, ağız açılırken çenede patlama, gıcırdama, takılma, tek tarafa doğru kayarak açılması olması),
• Esneme ve/veya yemek yeme sırasında ağzın ağrılı ve güç açılması,
• Yemek yerken ısırmakta ve/veya ön dişlerle lokma koparmakta güçlük çekilmesi,
• Sürekli ya da zaman zaman dişlerin kapanmasında farklılıklar olması (Dişler kapatıldığında üst çene ile alt çene arasında mesafe kalması, alt ve üst dişlerin birbirine denk gelerek düzenli bir kapanış sağlanamaması),
• Yüzde ağrı ve yorgunluk hissi, şişlik,
• Kulaklarda ağrı, çınlama ya da duyma problemi,
• Baş dönmesi, bayılma,
• Dişlerin hassas hale gelmesi, aşınması, kırılmalar ve/veya sallantılar oluşması.
• Bazı durumlarda hastaların kulak-burun-boğaz uzmanları, nörologlar, fizik tedavi uzmanları ve psikiyatristlerden de yardım almaları gerekir.

Muayene ve Değerlendirme

Çene eklemi ile ilgili klinik muayene, yaklaşık olarak 30-35 dakika sürer. Hekim muayenesi, çene hastalığının sebebinin kesin ve doğru olarak belirlenmesinde önemlidir. Kişinin tibbî hikâyesi genel anlamda sağlığı hakkında bilgi sağlar. Belirtilerin türü ve şiddeti de hekime önemli ipuçları verir. Hekim, muayene sırasında palpasyon (dokunma) tekniği ile kas ve çene eklemindeki ağrıyı, kas gerginliğini ve duyarlılığını kontrol eder. Bunun yanı sıra küçük parmağını hastanın kulağına sokarak çene ekleminin çalışmasının nasıl olduğunu hisseder. Steteskopla eklemdeki klik sesini alabilir. Ağızın ne kadar açıldığını cetvel ile ölçebilir. Muayenenin ardından birtakım tanı testleri isteyebilir.

Tomografik veya direkt film ile eklem hasarı, kırık, tümör olup olmadığı anlaşılır. Manyetik rezonans (MR) da yumuşak doku hakkında detaylı bilgi verir, disk ve lif hasarını gösterir. Bunun yanı sıra hekim diş alçısı isteyebilir. Diş alçısında dişlerin kalıbı alınır ve alçıdan model yapılır. Bu kalıp mekanik bir hareket stimülatörüne geçirilir. Bu aygıt; alt çenenin hareketi, dişlerin bir araya gelip gelemeyeceği, ısırmanın eklem ve çevre kaslara olan zararını göstermede yardımcıdır.

Tüm bu muayene ve tetkikler hastalığın nedenleri, boyutu hakkında durumu ortaya koyar ve sonrasında hekim en iyi tedavi yöntemini belirler.

Çene Eklemi Rahatsızlıkları Tedavi Uygulamaları

Tedavinin esas amacı, çene eklemi içindeki basıncın düzenlenmesi ve normal çene fonksiyonlarının sağlanmasıdır. Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavisinde hekimin önerisiyle birçok yöntem uygulanabilir. Çene eklemi rahatsızlıklarında tedavi için rahatsızlığa neden olan bölgesel etkenlerin düzeltilmesi (gerekli diş tedavileri), çene eklemine gelen aşırı kuvvetlerin ortadan kaldırılması için dental plak uygulaması, diskle ilgili bozukluklarda artrosentez olarak adlandırılan eklem içi enjeksiyonlar uygulanır. Ortopedik aparey (splint) kullanımı da mevcut tedavi yöntemleri arasındadır. Hasta eğitimiyle rahatsızlıkların kontrol altına alınabildiği de bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu noktada hastanın belli önlemleri alması, önerilere uyması ve kendini koruması çok önemlidir.

Hastanın tedavi sırasında uyması gereken konuları şöyle sıralayabiliriz:

• Dişlerini iyi korumalı, ağız ve diş sağlığına özen göstermeli,
• İyi çene pozisyonuna dikkat etmeli,
• Yumuşak yemekler tercih etmeli,
• Hekimin önerdiği çene egzersizlerini yapmalı,
• Ağrı için tıbbi tedaviye uymalı, ilaçlarını düzenli almalı.